Thiên Ninh công chúa
(? - ?) tên thật là Trần Ngọc Tha (có sách chép là Bạch Tha), là một công chúa
nhà Trần trong lịch sử Việt Nam
Bà là con gái của vua Trần Minh Tông (ở ngôi: 1314-1357) và
Hoàng hậu Lê Thánh (có sách chép là Lệ Thánh, về sau là Hiến Từ Thái hậu).
Tháng 4 (âm lịch) năm Nhâm Ngọ (1342), Ngọc Tha được vua
Trần Dụ Tông (ở ngôi: 1341-1369, là em cùng cha cùng mẹ với Ngọc Tha) phong làm
Thiên Ninh công chúa, rồi gả cho Chính Túc vương Kham (có sách chép là Hưng
Túc).
Năm Tân Mão (1351), bà đồng ý thông dâm với vua Trần Dụ Tông
(tức em ruột của mình) để trị bệnh "liệt dương" cho vua theo phương
thuốc của thầy thuốc Trâu Canh.
Sách Đại Việt sử ký toàn thư (quyển 7, kỷ nhà Trần) chép:
“Mùa thu, tháng 7 (Tân Mão, 1351),...Trâu Canh có tội đáng
chết, được tha. Bấy giờ Trâu Canh thấy vua (Trần Dụ Tông) bị liệt dương, dâng
phương thuốc nói rằng giết đứa bé con trai, lấy mật hòa với dương khởi thạch mà
uống và thông dâm với chị hay em ruột của mình thì sẽ hiệu nghiệm. Vua làm
theo, thông dâm với chị ruột là công chúa Thiên Ninh, quả nhiên công hiệu”...[1]
Cuối năm Kỷ Dậu (1369), mẹ ruột của Thiên Ninh công chúa là
Hiến Từ Thái hậu (lúc bấy giờ đã được tôn làm Hiến Từ Tuyên Thánh thái hoàng
thái hậu) bị vua mới tên là Trần Nhật Lễ (sách thường chép là Dương Nhật Lễ, ?
- 1370) giết chết.
Sách Đại Việt sử ký toàn thư (quyển 7, kỷ nhà trần) chép:
... “Ngày vua (Trần Dụ Tông) sắp băng, vì không có con,
xuống chiếu đón Nhật Lễ vào nối đại thống...Ngày 15 (tháng 6 năm Kỷ Dậu), Hiến
Từ hoàng thái hậu sai người đón Nhật Lễ lên ngôi...Tháng 12, ngày 14, Nhật Lễ
giết Hiến Từ Tuyên Thánh thái hoàng thái hậu (là tước hiệu của Hiến Từ hoàng thái
hậu lúc ấy) ở trong cung”. [2]
Đến tháng 9 (âm lịch) năm sau thì hai người con (không rõ
tên) của Thiên Ninh công chúa cũng đều bị hại bởi Nhật Lễ.
Sách Đại Việt sử ký toàn thư (quyển 7, kỷ nhà trần) chép:
“Nhật Lễ tiếm vị, rượu chè dâm dật, hằng ngày chỉ thích rong
chơi, thích các trò hát xướng, muốn đổi lại họ Dương (khiến) người tôn thất và
các quan đều thất vọng.
Mùa thu, tháng 9, ngày 20,...cha con Nguyên Trác và hai
người con của Thiên Ninh công chúa đem người tôn thất vào thành định giết chết
Nhật Lễ. Nhật Lễ trèo qua tường, nấp dưới gầm cầu mới. Mọi người đều không
thấy, giải tán ra về. Khi trời sắp, Nhật Lễ vào cung, chia người đi bắt 18
người chủ mưu. Bọn Nguyên Trác đều bị hại” .[3]
.
Oán giận, cuối năm ấy, Thiên Ninh công chúa đến sông Đại Lại
(một chi lưu của sông Mã) thuộc phủ Thanh Hóa để họp bàn với một số tôn thất
nhà Trần tìm cách lật đổ Nhật Lễ.
Sách Đại Việt sử ký toàn thư (quyển 7, kỷ nhà trần) chép:
“Mùa đông, tháng 10 (Canh Tuất, 1370), vua (chỉ Trần Phủ, về
sau là vua Trần Nghệ Tông) [4] vì có con gái làm hoàng hậu (của Nhật Lễ), sợ vạ
lây đến mình, tránh ra trấn Đà Giang (tức Gia Hưng), ngầm hẹn với các em là
Cung Tuyên Vương Kính, Chương Túc quốc thượng hầu Nguyên Đán, Thiên Ninh công
chúa Ngọc Tha hội ở sông Đại Lại phủ Thanh Hóa để dấy quân...Trước đây, vua vốn
không có ý định làm vua. Công chúa Thiên Ninh bảo: "Thiên hạ là thiên hạ
của tổ tông mình, sao lại vứt bỏ nước cho kẻ khác? Anh phải đi đi, em sẽ đem
bọn gia nô dẹp nó cho!"... Tháng 11, vua cùng Cung Tuyên (vương), Thiên
Ninh (công chúa) đều dẫn quân về kinh”....
Sau đó, Nhật Lễ bị bắt giam ở phường Giang Khẩu [5], rồi bị
vua Trần Nghệ Tông (ở ngôi: 1370-1372) sai người đánh chết cùng với người con
tên là Liễu....
Sau khi việc phế lập đã xong, tháng 2 (âm lịch) năm Tân Hợi
(1371), vua Trần Nghệ Tông cho đãi yến các quan ở điện Thiên An, ban thưởng
theo thứ bậc khác nhau. Trong dịp này, Công chúa Thiên Ninh được phong làm Lạng
Quốc thái trưởng công chúa, và đổi tên là Quốc Hinh.
Kể từ đó, sách Đại Việt Sử ký Toàn thư không chép thêm gì về
bà. Bà mất năm nào không rõ.
Xem tiểu sử của Thiên Ninh công chúa, thì thấy đây là một
người đàn bà rất có ý chí, sốt sắng và thật hết lòng với hoàng tộc nhà Trần.
Nổi bật trong số những việc làm của bà, đó là việc bà đã
chịu lấy thân mình giúp cho Trần Dụ Tông chữa bệnh bất lực hòng giúp vua có thể
có con nối dõi sau này. Theo tác giả Trần Minh Đức, thì không nên có thái độ
quá nghiêm khắc với họ. Có thể nói trong vụ việc ấy, Thiên Ninh công chúa chỉ
là một "toa thuốc chữa bệnh" cho vua Dụ Tông mà thôi [6].
Chú thích
[1] Trích trong Đại Việt Sử ký Toàn thư (đã dẫn, bản dịch:
tập 2, tr 131). Công hiệu như thế nào, Đại Việt sử ký toàn thư không chép rõ,
song vua Trần Dụ Tông vẫn không có con, nên sau này phải truyền ngôi cho Trần
Nhật Lễ là "con" của anh. Thông tin thêm: Dương khởi thạch (vì có khả
năng làm cho dương vật cương cứng lên nên có tên này), tên khoa học: Asbestos
tremolite. Tremolit (Silicat
CA
[2] Trích trong Đại Việt Sử ký Toàn thư (đã dẫn, bản dịch:
tập 2, tr. 145-147). Thông tin thêm: Trần Nhật Lễ là con của kép hát Dương
Khương và đào hát có tên hiệu là Vương Mẫu (vì đóng vai Vương mẫu trong tích
“Vương mẫu hiến bàn đào” nên lấy làm hiệu). Thấy Vương Mẫu xinh đẹp, Cung Túc
vương Trần Nguyên Dục (anh vua Trần Dụ Tông) lấy làm vợ (khi ấy đã có mang Nhật
Lễ). Khi Nhật Lễ sinh ra, Cung Túc vương nhận làm con mình. Cũng theo quyển sử
trên, vì “bà từng hối về việc lập Nhật Lễ, nên Nhật Lễ ngầm đánh thuốc độc giết
bà (bản dịch: tr.148).
[3] Trích trong Đại Việt Sử ký Toàn thư (đã dẫn, bản dịch:
tập 2, trang 148-149). Sử thần không kể rõ nên không biết hai người con (không
rõ tên) của Thiên Ninh công chúa bị hại như thế nào. Chỉ thấy chép rằng Thái tể
Nguyên Trác cùng con là Nguyên Tiết đều bị giết.
[4] Lúc ấy, Trần Phủ đang là Cung Định Vương, sau khi lật đổ
Nhật Lễ, ông lên ngôi lấy hiệu là Trần Nghệ Tông.
[5] Phường Giang Khẩu về sau đổi là phường Hà Khẩu, ở vào
khoảng phố Hàng Buồm, Hà Nội hiện nay.
[6] Nguồn: BS. Trần Minh Đức, sách ở mục tham khảo, tr.
163-164.
Sách tham khảo
-Ngô Sĩ Liên, Đại Việt sử ký toàn thư (quyển VII, kỷ nhà
Trần)] Bản dịch (tập 2) của Hoàng Văn Lâu. Nhà xuất bản Khoa học xã hội, Hà
Nội, 1985. Có thể xem online ở đây: [2]
-Trần Minh Đức, chương: "Thầy thuốc Trâu Canh đời Trần:
Nhà tình dục học đầu tiên ở Việt Nam " trong sách Lịch sử nhìn
lại dưới góc độ y khoa. Nxb Văn hóa-Văn nghệ, Tp. Hồ Chí Minh, 2012.
Bùi Thụy Đào Nguyên giới thiệu
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét